Odpowiedzialność z OC. Czym jest? Na czym polega? Gdzie znajduje zastosowanie?
Na samym początku rozważań na temat odpowiedzialności z OC trzeba wyjaśnić, czym z punktu widzenia przepisów polskiego prawa ona tak naprawdę jest?
Jak stanowi art. 822 par. 1 KC przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej należy rozumieć sytuację, w której ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.
Można więc stwierdzić, że przedmiotem ubezpieczeń OC jest odpowiedzialność cywilna ubezpieczającego lub ubezpieczonego za szkodę, jaka może zostać wyrządzona osobie trzeciej.
Można wyróżnić kilka rodzajów odpowiedzialności z OC, które wynikają z poszczególnych funkcji, jakie te ubezpieczenia mogą pełnić.
Ubezpieczenia z OC nazywane są często (w przeciwieństwie do ubezpieczeń mienia, które są traktowane jako ubezpieczenia aktywów) ubezpieczeniami pasywów. Interes prawny polega na możliwości zachowania majątku przez ubezpieczającego, a więc też jest to możliwość zabezpieczenia tego majątku przed negatywnymi skutkami powstania określonych roszczeń.
Co ciekawe umowę ubezpieczeniową może zawrzeć również osoba nieposiadająca żadnego majątku. Wystarczy, że powstanie odpowiedzialność cywilna ubezpieczonego wobec poszkodowanego, która powstała przykładowo w wyniku wypadku samochodowego, co naturalnie spowoduje, że zwiększą się pasywa poszkodowanego.
Inna nazwa, jaką można nadać ubezpieczeniom z OC to ubezpieczenia „długu”. Powstaje przy nich obowiązek naprawienia szkody, która zostanie wyrządzona w przyszłości (a więc jest to dług nieistniejący jeszcze w chwili zawarcia umowy ubezpieczenia OC). Ubezpieczenie to obejmuje także szkodę powstałą u osoby trzeciej.
Warto również zwrócić uwagę na pojęcie samej odpowiedzialności zawartej w wyżej już wspomnianym art. 822 KC. Pojęcie odpowiedzialności cywilnej jest tu przez ustawodawcę bardziej utożsamiane z odpowiedzialnością odszkodowawczą. Ubezpieczyciel nie zobowiązuje się do wykonania zobowiązania w zamian za ubezpieczającego ani nie staje się dłużnikiem solidarnym w pierwotnym zobowiązaniu ubezpieczającego. Ubezpieczenie z OC nie obejmuje również swoim zakresem odpowiedzialności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Ten rodzaj ubezpieczenia nie obejmuje swoim zakresem również ochrony karnoprawnej czy podatkowej.
Zakres ochrony z tytułu ubezpieczenia OC może objąć rekompensatę z tytułu wypłaconej pokrzywdzonemu określonej kwoty jako środek kompensacyjny przyjmujący postać obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 46 par. 1 KK. Pomimo karnoprawnego pochodzenia tej instytucji, odpowiedzialność odszkodowawcza nie ustaje, a spełnienie obowiązku naprawienia szkody jest tożsame ze spełnieniem obowiązku wynikającego z odpowiedzialności cywilnej.
Warto jeszcze zwrócić uwagę na relację pomiędzy ubezpieczycielem a ubezpieczonym sprawcą szkody. W doktrynie uznaje się, że zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela jest określony przez zakres odpowiedzialności sprawcy szkody.
Jako przesłanki odpowiedzialności ubezpieczyciela OC wskazuje się między innymi:
- trwający w momencie wypadku ubezpieczeniowego prawny stosunek pomiędzy ubezpieczycielem a ubezpieczonym sprawcą szkody
- tożsamość wypadku określonego w umowie ze zdarzeniem szkodowym
- szkoda osoby trzeciej
- związek przyczynowy pomiędzy wyrządzoną szkodą a wypadkiem określonym w umowie.
Żródła
1. Kodeks Cywilny. Komentarz, Balwicka- Szczyrba M., Sylwestrzak A., Warszawa, 2022r.
2. System prawa medycznego. Tom III. Odpowiedzialność prawna w związku z czynnościami medycznymi, Dukiet- Nagórska T., Liszewska A., Zielińska E., Warszawa, 2021r.