Odpowiedzialność karna za nieprawdziwe opinie w Internecie. Sankcje. Pomoc detektywistyczna.

Zamieszczając swoją opinię w Internecie na temat danej osoby czy też produktu, pamiętaj o tym, aby zachować szczególną ostrożność. Jeżeli bowiem jest ona nieprawdziwa, możesz narazić się na ponoszenie odpowiedzialności karnej, skutkującej wymierzeniem surowych sankcji.

Czy nieprawdziwe komentarze w Internecie mogą stanowić przestępstwo?

Nieprawdziwe komentarze zamieszczane w Internecie mogą stanowić przestępstwo tylko i wyłącznie wtedy, gdy wypełniają wszelkie znamiona czynu zabronionego przez przepisy Kodeksu karnego. W ich przypadku w grę może wchodzić przestępstwo zniesławienia.

Czym jest przestępstwo zniesławienia w Internecie?

Przestępstwo zniesławienia, zwanego też pomówieniem, uregulowane jest w art. 212 Kodeksu karnego i polega na pomawianiu pokrzywdzonego o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć go w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Musisz wiedzieć, że zniesławić można nie tylko człowieka, a więc osobę fizyczną bądź ich grupę, ale także instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej- a więc na przykład spółkę prawa handlowego czy też fundację. Podkreślić trzeba, że polskie prawo nie definiuje wprost pojęć  „pomówienia” i „zniesławienia”. Zostały one określone przez doktrynę prawną oraz orzecznictwo. Pomówienie polega na podnoszeniu lub rozgłaszaniu zarzutu, który został przekazany innym osobom niż ta, której te wiadomości dotyczą. Podnoszenie ma miejsce wówczas, gdy sprawca stawia zarzut we „własnym imieniu”, bez względu na to, czy opiera go na własnych przemyśleniach i spostrzeżeniach, czy też na faktach, o których informacje przekazały mu inne osoby. Natomiast rozgłaszaniem jest przekazywanie zarzutów jedynie zasłyszanych. Rozgłaszany lub podnoszony zarzut tylko wówczas stanowi przestępstwo pomówienia, gdy ma określoną treść i dotyczy postępowania osoby pomawianej lub jej właściwości, które mają charakter poniżający w opinii publicznej albo narażają na utratę zaufania zawodowego. Są to więc zarzuty przedstawiające zniesławianego w negatywnym, ujemnym świetle. W przypadku zniesławienia nie ma znaczenia to, jak odbiera określoną wypowiedź konkretny podmiot - w szczególności zaś czy czuje się tą treścią poniżony, lecz to, czy na takie poniżenie został on narażony w opinii publicznej. Przedmiotem pomówienia może być dobre imię (tzw. cześć zewnętrzna) człowieka, a więc naruszenie szacunku oraz dobrego imienia pokrzywdzonego, a wskutek tego narażenie go na negatywne wyobrażenia o nim ze strony osób trzecich. Zaznaczyć trzeba, iż pojęcie zniesławienia obejmuje przede wszystkim informacje nieprawdziwe, choć może także polegać na podawaniu wiadomości zgodnych z rzeczywistością, jednakże zakazanych przez obowiązujące przepisy prawa, jak na przykład  ujawnianie faktu karalności danej osoby, gdy nastąpiło już wobec niej zatarcie skazania.

Nieprawdziwe opinie w Internecie a prawo

Postać zniesławienia będzie mieć na przykład twierdzenie niezgodne z rzeczywistością, iż sklep internetowy handluje podrabianym lub wadliwym towarem, czy oskarżenie danej osoby o branie narkotyków. Podkreślenia wymaga fakt, iż podawanie nieprawdziwych wiadomości w Internecie stanowi kwalifikowaną postać przestępstwa zniesławienia, powodującą zaostrzenie odpowiedzialności karnej. W tym bowiem przypadku sprawca działa w warunkach powszechnego przekazywania negatywnych treści za pomocą środków masowego komunikowania, a więc „dostarcza” je szerokiej grupie ludzi. Musisz przy tym wiedzieć, że chwilą popełnienia przestępstwa polegającego na umieszczeniu w sieci Internetu treści o charakterze zniesławiającym, jest moment dokonania danego wpisu, a nie jego usunięcia. Dodać należy, iż przestępstwo zniesławienia jest przestępstwem formalnym (bezskutkowym). Dla jego dokonania nie jest wymagane zaistnienie skutku w postaci zniesławienia, wystarczy bowiem stwierdzenie, że dana wypowiedź mogła taki skutek wywołać. Ma ono charakter powszechny, a więc jego sprawcą może być każdy człowiek, który zachowuje się w sposób wypełniający znamiona określone w przepisie prawa karnego. Przestępstwo zniesławienia należy do kategorii przestępstw umyślnych, które można dokonać zarówno w zamiarze bezpośrednim, kiedy sprawca chce je popełnić, jak i  ewentualnym, kiedy przewiduje możliwość jego popełnienia i godzi się na to. Jego sprawca musi mieć świadomość, że jego wypowiedź zawiera w swej treści zarzuty zniesławiające i działać z zamiarem zniesławienia, zdając sobie sprawę z tego, że ich podniesienie lub rozgłaszanie może narazić pokrzywdzonego na poniżenie. Jednocześnie, nie jest ono czynem zabronionym o charakterze celowym, Oznacza to, że chęć poniżenia pokrzywdzonego może być celem zachowania sprawcy, ale nie musi nim być.

Jakie kary grożą za podawanie nieprawdziwych informacji w Internecie?

Jeżeli sprawca dopuszcza się zniesławienia za pomocą środków masowego komunikowania, a więc także Internetu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. W razie skazania za takie przestępstwo, Sąd może także orzec wobec jego sprawcy na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę, a więc obowiązek zapłacenia określonej kwoty pieniężnej na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny, który został przez niego wskazany. Powinieneś wiedzieć, że na wniosek pokrzywdzonego Sąd orzeka podanie wyroku skazującego do publicznej wiadomości.

W jaki sposób jest ścigane przestępstwo zniesławienia w Internecie?

Ściganie przestępstwa zniesławienia odbywa się z oskarżenia prywatnego. Tym samym, konieczne jest wystąpienie przez pokrzywdzonego do Sądu z prywatnym aktem oskarżenia. Oznacza to, że Policja i Prokuratura nie ściga tego typu czynów, czyli nie prowadzi śledztwa, ani dochodzenia. Postępowanie dotyczące tego typu przestępstw jest inicjowane bezpośrednio przez pokrzywdzonego i to na nim spoczywa obowiązek zgromadzenia dowodów świadczących o winie sprawcy.

Kiedy sprawca nie odpowiada za umieszczanie nieprawdziwych treści w Internecie?

Przepisy prawa stanowią, że do popełnienia przestępstwa zniesławienia nie dochodzi, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy. Nie popełnia przestępstwa go także osoba, która publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:

• dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub
• służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.

Musisz jednak wiedzieć, że brak przestępstwa wynikający z powyższych przyczyn nie wyłącza odpowiedzialności sprawcy za zniewagę ze względu na formę podniesienia lub rozgłoszenia zarzutu. Ważne jest także, iż jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, wówczas Sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

Pomoc detyktywistyczna

Ściganie przestępstwa zniesławienia i ustalenie jego sprawcy, który rozpowszechnia nieprawdziwe informacje w Internecie, może napotkać znaczne trudności, zwłaszcza jeżeli występuje on w Sieci pod tymczasowym pseudonimem. Nie oznacza to jednak, że jest on całkowicie anonimowy. Bardzo często Policja na polecenie Sądu ustala dane personalne takich osób. Jest to także możliwe na skutek zatrudnienia przez samego pokrzywdzonego firmy detektywistycznej, która specjalizuje się w tego rodzaju „usługach”. Musisz bowiem wiedzieć, że każda działalność podejmowana w sieci pozostawia po sobie cyfrowy ślad – adres IP użytkownika. Prawo telekomunikacyjne nakłada na dostawców publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych obowiązek przechowywania informacji tego rodzaju przez okres 12 miesięcy, co znacząco ułatwia identyfikację sprawcy.